روش های ساخت انواع محصولات سفالی
حاصل زحمت و ساخت برخی از محصولات توسط سفالگر و با استفاده از گِل سفالگری را سفال می گویند. که در نهایت می توان انتظار تولید محصولاتی همانند یک گلدان، یک کاسه، یک پارچ، لیوان ،تابلو سفالی ، کتیبه سفالی و… را از آن ها داشت اما ساخت این محصولات به این آسانی ها هم نمی باشد، در واقع پس از آن که شما یک آثار هنری را خلق نمودید پس از آن باید مراقبت های ویژه ای از آن انجام دهید تا در نهایت محصول شما به یک محصول کاملا اصیل تبدیل گردد بالاخص در ساخت تابلوهای سفالی پیاده سازی نقش بر روی خشت های گلی کاری بسیار ظریف و هنرمندانه میباشد.
این مراحل عبارتند از:
در ابتدا شما محصول خود را با استفاده از گِل سفالگری می سازید، این محصول در حال حاضر گِلی بسیار خیس و شکل پذیر است و این موضوع آن را به شدت آسیب پذیر می کند اما برای رفع این موضوع محصول مدنظر را با احتیاط کامل بر روی یک تخته چوبی قرار می دهند و سپس آن را به مکانی گرم می برند تا کمی خشک شود. ساعاتی صبر می کنیم تا محصول به طور کامل خشک شده و آماده تراشیدن شود. البته به این جهت تراش می دهند تا برخی از قسمت های اضافه آن را از بین ببرند تا ظرافت و زیبایی کار به درجه نهایی خود برسد، همچنین کف کار را نیز مسطح می کنند تا در نهایت محصول ما بتواند بر روی یک سطح صاف قرار بگیرد. این فرایند در کارگاه های بزرگ با دقت و ظرافت بسیار بالایی انجام می شود. دلیل این دقت زیاد پس از لعاب کاری مشخص می شود. تفاوت یک نمونه محصولی که تراشی معمولی خورده است با نمونه مشابه که زمان و دقت کافی برای تراش آن صرف شده، نشان دهنده ی اهمیت تراش کاری توسط استادکاران زبده می باشد.
قرار دادن سفال در کوره مخصوص
یکی از مهم ترین قسمت های پخت و تهیه محصولات سفالی مربوط به کوره می باشد، کوره های مخصوصی که برای پخت انواع محصولات گِلی تهیه و ساخته می شوند باید به گونه ای طراحی شوند که ساختار آن ها بتواند درجه حرارت و سوخت بسیار بالایی را تحمل کند، این کوره ها باید بتوانند حرارتی میان ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ درجه سانتی گراد را تحمل کنند. در کارگاه ها برحسب حساسیت و ظرافت محصول، نوع کوره و پخت آن را مشخص می کنند. محصولات شما در کوره چیده می شوند و بعد از تحمل حرارت تقریبی ۱۰۰۰ درجه در زمانی حدود ۱۰ الی ۱۵ ساعت، به سختی لازم می رسند.
برای اجرای نقوش برجسته روی خشت های آماده اولین و مهمترین نکته ای که باید در نظر بگیریم حفظ رطوبت کار در مراحل اجرای آن تا نصب کار می باشد، باید دقت شود که در تمام مراحل کار نقش برجسته رطوبت گل باید حفظ شده تا اعمال نقوش روی آن به آسانی انجام گردد،برای اینکار می توان با قرار دادن نایلون در زیر و روی کار پس از هر مرتبه کار کردن رطوبت گل حفظ می شود .اضافه کردن گل بر روی کار باید با دقت زیادی انجام شود چرا که این امر باید به صورت دقیق در محل مورد نظر به صورت اتصالی به زمینه باشد، اینکار با خراش دادن طرح با ابزار یا چنگال و مرطوب کردن آن صورت می گیرد، سپس گل با فشار به نقطه مورد نظر چسبیده و عمل پرداخت انجام می شود، مقدار مناسب اضافه کردن گل موجب می شود به طرح بعد و فضا داده شود .افزودن گل به صورت یکنواخت بر روی طرح می تواند شکل کلی اثر را نمایان کند اما پستی و بلندی که در حین پرداخت انجام می شود قسمت مهم کار است که موجب می شود طرح فراز و فرود پیدا کند و زیبایی آن نمایان گردد .باید توجه کرد که پس از افزودن گل مراحل پرداخت و خشک شدن به صورت تدریجی انجام شود چرا که قرار دادن اثر در معرض هوا به صورت یکباره موجب می شود مراحل پرداخت از اختیار خارج شده و کار خشک شود،علاوه بر آن موجب تاب برداشتن یا ترک خوردن کار می گردد .
پس از پایان تمامی مراحل و خشک شدن کار حتما باید کار را در معرض گرما قرار داد و با ایجاد گرم خانه و یا ساختن قفسه می توان خشت ها را در آن به طور کامل خشک کرد تا هنگام قرار دادن آن در کوره هیچ گونه رطوبتی در کار نباشد، بهترین پخت برای کار نقش برجسته در دمای ۸۰۰ تا ۸۵۰ درجه اتفاق می افتد که در آن رنگ آجری خوش رنگی به خود خواهد گرفت، بسته به نوع کوره این دما در ۶ الی ۸ ساعت بالا رفته و پخت کامل انجام می شود .باید توجه داشت گل در زمان پخت تا ۵۰۰ درجه همیشه با رطوبت به ساختار اصلی گل برگشته و هویت سفالی نخواهد داشت .
نصب تابلو سفالی
مرحله آخر در کار تابلو های نقش برجسته سفالی نصب و فرآیند بندکشی و پتینه روی آن می باشد .طرح ها قبل از جدا شدن باید شماره گذاری شوند شما در زمان نصب به راحتی بتوانند با قرار دادن شماره ها در کنار یکدیگر تابلو را تکمیل کنید . تکه های تابلو با چسب کاشی و با دقت تکه به تکه در کنار هم نصب می شوند تا اثر به طور کامل تکمیل گردد .اگر کاشی ها به دقت در کنار هم چیده نشوند حتی کوچکترین فاصله بین آنها موجب می شود در ردیف های بالایی فاصله زیادی بین کاشی ها ایجاد گردد .پس از نصب صحیح اقدام بعدی بندکشی می باشد که با استفاده از سیمان سفید و ترکیب پودر های معدنی اخرا و گل ماش پودری بسیار همرنگ با سفال ساخته می شود و با آب خمیری یکدست به دست می آید .در این مرحله تمام درزها و شیارها با حوصله با این خمیر پر خواهد شد و در هنگام کار ممکن است مقداری از ترکیب سیمانی بندکشی در اطراف کاشیها و روی نقشها بماند که مسئله مهمی نیست، در پایان بندکشی با کمی سیم ظرفشویی می توان اضافه ها را بسیار آسان از روی نقوش پاک نمود .مرحله پایانی کار اجرای رنگ آمیزی یا پتینه تابلو می باشد که کار بسیار تخصصی ای میباشد.